به نقل از «قدس آنلاین»

سردر تاریخی مدرسه عباسقلی‌خان چطور 10 متر جابه‌جا شد؟

تاریخ انتشار: ۱۹ تیر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۱۹۰۱۱۹

مهندس رضا دیشیدی 82 سال دارد. او در مشهد به دنیا آمده و دانش‌آموخته دانشکده فنی دانشگاه تهران در رشته مهندسی راه و ساختمان در سال 1343شمسی است. مهندس دیشیدی بنیان‌گذار سازمان عمران و نگهداری حرم مطهر رضوی و مدیرعامل اسبق این سازمان است. او در حال حاضر عضو شورای علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی است.

مهندس دیشیدی در گفت‌وگو با خبرنگار قدس، به شرح یکی از پروژه‌های آستان قدس رضوی در راستای حفظ مواریث فرهنگی پرداخت.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

آنچه در ادامه می‌خوانید روایت مهندس رضا دیشیدی است از انجام این پروژه بزرگ.

شلوار بتنی ساختیم برای سازه 400 ساله

مدرسه عباسقلی‌خان شاملو نزدیک به 400 سال پیش، در زمان صفویه در نزدیکی حرم مطهر در ابتدای پایین‌ خیابان ساخته شده است.

در سال‌های ابتدایی دهه 60  شمسی و در دوران تصدی اینجانب در آستان قدس رضوی، هنگام ساخت دوربرگردان بست شیخ حرعاملی در پایین خیابان، سردر تاریخی مدرسه مانع اجرای طرح روگذر می‌شد، برای همین تصمیم گرفته شد سردر تخریب شود اما من و سایر مسئولان وقت سازمان عمران تصمیم گرفتیم با اجرای یک طرح مهندسی این سردر تاریخی را حفظ کنیم. اگر می‌شد سازه سردر را جابه‌جا کنیم، می‌توانستیم از تخریب آن جلوگیری کنیم اما چطور می‌شد یک سازه تاریخی چند ده‌تنی را جابه‌جا کرد؟ ما برای آنکه بتوانیم سازه را از محل اجرای طرح عمرانی دور کنیم، باید آن را حدود 10 متر عقب می‌کشیدیم.

روزهای متوالی همراه مهندسان به انجام این پروژه فکر می‌کردیم. اگر موفق شویم این کار می‌توانست الگویی بشود برای حفظ آثار باستانی و اگر موفق نمی‌شدیم هم این سردر به اجبار خراب می‌شد و هم ما در هدفی که داشتیم، شکست می‌خوردیم.

روش اجرای پروژه مشخص بود. برای این کار باید دور تا دور سردر را بتن می‌ریختیم و پس از آن، سازه را که از پی مستحکم شده بود، جابه‌جا می‌کردیم. گاهی کارگران به شوخی می‌گفتند باید به این سردر بگوییم پاهایت را بلند کن می‌خواهیم شلوار بتنی پایت کنیم.

سازه را بانداژ و آتل‌بندی کردیم

سرانجام پس از بحث و بررسی‌های فراوان تصمیم گرفتیم پروژه را اجرا کنیم. ما تصمیم گرفته بود یک شلوار بتنی پای سردر مدرسه عباسقلی‌خان بکنیم.

کار را با تخریب و آزادسازی اطراف سازه شروع کردیم. پس از آن، سازه را با داربست‌های فلزی آن زمان به اصطلاح «بانداژ» و «آتل‌بندی» کردیم که تکان نخورد. سردر پی نداشت یعنی معمار عصر صفوی برای سردر پی نساخته بود و هر چه بود، آجرچینی بود؛ از کف هشتی پشت آن تا نوک سردر و این کار را سخت‌تر می‌کرد.

ناچار شدیم پس از بانداژ در دو مرحله نصف ضخامت دیواره اطراف سازه را که حدود یک متر و 20 سانتیمتر بود تخلیه کنیم. بعد هم به جای آن یک شناژ بتن آرمه اجرا کردیم و همین کار، دور تا دور سردر انجام شد. با دقت و ظرافتی که برای انجام کار لازم بود، کار بتن‌ریزی نزدیک به سه ماه زمان برد. حالا سازه، شلوار بتنی‌اش را پایش کرده بود.

آب در دل سازه نباید تکان می‌خورد

مرحله بعدی کار ما، عقب کشیدن سردر بود. در زمان ساخت زیرگذر برای نخستین مرتبه ساخت سقف با بتن «پس فشرده» انجام می‌شد؛ برای همین هم جک‌هایی برای کشیدن کابل‌های فولادی سقف بتنی زیرگذر تهیه کرده بودیم که تا حدود 600 تن بار را می‌توانستند بکشند. ما از همین جک‌ها برای عقب کشیدن سازه استفاده کردیم. در داخل مدرسه عباسقلی‌خان، در کنار حوض، چاهی حفاری کردیم به عمق 7 متر و آن را با بتن مسلح پر کردیم. این کار برای این بود تا قلاب‌های انتهای جک را به آن ببندیم. وقتی کابل کششی را می‌خواستیم جمع کنیم، باید یک تکیه‌گاه مطمئن و مستحکم وجود می‌داشت تا جک‌ها را به آن ببندیم و با اتکا به آن، سازه را عقب بکشیم.

تمام سطح مقابل سازه به اندازه عرض سردر و طول 10متر خاکبرداری انجام شد. سپس همه آن مسیر بتن‌ریزی شد تا هنگام عبور سازه، نشست نکند و به استحکام سازه آسیب نزند. روی مسیر بتن‌ریزی شده هم صفحاتی فلزی را هر کدام در اندازه‌های 6 متر طول در 5/1 متر در کنار هم قرار دادیم تا کار حمل سازه بهتر انجام بشود. میلگردهایی به قطر 50 میلیمتر و به درازای سردر هم تهیه کردیم تا حکم غلتک را داشته باشد و سطح سازه روی این غلتک‌ها بلغزد و عقب برود.

کار باید در نهایت آهستگی انجام می‌شد. لیوان آبی روی داربست‌های سازه گذاشته بودیم؛ آن لیوان معیار خوبی برای ما بود. کار باید آن قدر آهسته انجام می‌شد که آب در لیوان تکان نخورد.

خدا را شکر می‌کنم که توانستم قدمی بردارم

روز شروع عقب کشیدن سردر، صبح سحری وقتی مطابق هر روز به زیارت رفتم، از حضرت استمداد طلبیدم که برای انجام کار کمکمان کنند.

کار درست هنگام اذان صبح شروع شد. کارگرها که ماه‌ها درگیر کار بودند، شور و شوق عجیبی داشتند. کار که شروع شد، همه تکبیر گفتیم. جک‌ها شروع کردند به کشیدن کابل‌های فولادی. هیچ کس نمی‌داند آن ساعت‌ها به ما چه گذشت. ماه‌ها زحمت کشیده بودیم و حالا داشتیم می‌دیدیم که ایده‌مان، ایده درستی بوده است. کار عقب کشیدن سردر مدرسه عباسقلی‌خان 24 ساعت طول کشید و می‌توانم بگویم هیچ کدام از کارگرها و مهندس‌ها در این 24 ساعت نخوابیدند.

هیچ کس باورش نمی‌شد اما صبح فردا درست نزدیک اذان صبح، سردر چند ده‌تنی مدرسه عباسقلی‌خان حدود 10 متر عقب رفته بود و می‌توانستیم با خیال راحت پروژه‌های عمرانی حرم مطهر را اجرا کنیم.

حالا پس از 40سال، وقتی از پایین‌خیابان رد می‌شوم و سردر تاریخی مدسه را می‌بینم که از تخریب نجات پیدا کرد و برای نسل‌های بعد به میراث ماند، در دلم شکر می‌کنم که خدا این توفیق را به من داد تا بتوانم در دستگاه مقدس حضرت رضا(ع) قدمی هر چند کوچک بردارم.

منبع: روزنامه قدس

منبع: قدس آنلاین

کلیدواژه: مدرسه علمیه عباسقلی خان آستان قدس رضوی مدرسه عباسقلی خان سردر تاریخی عقب کشیدن جابه جا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۱۹۰۱۱۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

اسکن محوطه کمرزرین اصفهان انجام شد/ تلاش برای آغاز فصل دوم کاوش

به گزارش خبرنگار مهر، در ۲۰۰ متری مسجد جامع عتیق اصفهان که قدمت زیادی دارد، در جایی که قرار است ادامه پروژه مخرب میدانی در اصفهان باشد و در ادامه ساخت و سازها برای افزایش مراکز تجاری شهر تاریخی اصفهان، یافته‌هایی به دست آمده که بررسی آنها بخشی از تاریخ این شهر را ورق می‌زند.

کمرزرین نام منطقه‌ای است که در آن، باستان شناسان یافته‌های انسانی، باستانی و برخی اشیا پیدا کرده‌اند. فصل اول عملیات باستان شناسی در این محدوده انجام شده و حالا باستان شناسان آماده می‌شوند تا بتوانند فصل دوم را آغاز کنند.

علی شجاعی اصفهانی دکترای باستان شناسی کشور که سرپرستی پروژه کمر زرین اصفهان را بر عهده دارد به خبرنگار مهر گفت: فصل اول کاوش باستان شناسی در این محوطه انجام شد و آماده می‌شویم تا اسکن کامل از محوطه انجام شود و برای فصل دوم نیز برنامه ریزی می‌کنیم. فصل اول پربار بود و یافته‌های ارزشمندی از ادوار مختلف داشتیم و فکر می‌کنیم از دوران اسلامی و از قرن ۳ و ۴ هجری تا قاجار تاریخ این یافته‌ها باشد که البته باید بررسی دقیق‌تری شوند. کاوش‌ها در هفت متری زیر آسفالت انجام شده است. همچنان در این محوطه آثار داریم و هنوز به خاک بکر نرسیده‌ایم. حدس می زنم اگر ترانشه ای که برای لایه نگاری زده شده، کار شود، باز هم یافته‌های فرهنگی داشته باشیم و شاید بلتوانیم شواهدی از دوران قبل از اسلام هم پیدا کنیم.

وی گفت: گذری که در آن هستیم به نظر می‌رسد مجموعه کارگاه‌هایی برای پخت سفال بوده است چون کوره‌ای در اینجا به دست آمده که نمونه آن در اصفهان تا کنون پیدا نشده است. نمونه‌هایی که قبلاً به دست آمده مربوط به چند دهه پیش است که در خارج از اصفهان به دست آمده ولی این نمونه خیلی خوبی بوده است ولی گودبرداری و خاک برداری که در اینجا شده به آن آسیب زیادی وارد کرده است.

شجاعی اصفهانی ادامه داد: تنبوشه‌های سفالی با این ابعاد در محوطه‌های تاریخی نداشته‌ایم و نشان می‌دهد که این محوطه چقدر مهم بوده است. هر جای این منطقه که به آن دست گذاشته شود حتماً یافته‌های فرهنگی دارد چون در نزدیکی مسجد جامع عتیق است. این مسجد در شکل گیری شهر اصفهان و اتفاقاتی که برای آن افتاده بسیار مهم بوده است. تا کنون فکر می‌کنم ده لایه تاریخی شناسایی کنیم البته لازم است که سفال‌ها بررسی بیشتری شود.

این باستان شناس گفت: در کل مسیری که کاوش کردیم آثار داشته‌ایم بخش دیگر هم باید کاوش شود و مسیر دسترسی عابر پیاده تا مسجد نیز در این بخش ایجاد شود. بنابراین فعلاً در این بخش باید کار بیشتری انجام شود. من در جریان خطوط متروی اصفهان نیستم ولی می دانم که در نزدیکی مسجد جامع ایستگاه مترو وجود دارد! لایه‌های تاریخی زیادی در اینجا از بین رفته است اینجا پاساژ تجاری وجود دارد که تا چندین متر زیر زمین رفته است و همانطور که در اینجا ما لایه‌های فرهنگی و تاریخی زیادی داشته ایم حتماً زیر آن هم این لایه‌ها وجود داشته که با این پاساژ و گودبرداری‌های انجام گرفته از بین رفته است.

وی افزود: اسکن لیزر و نقشه برداری این محوطه تاریخی انجام شد و تمام جزئیات را با دقت بالا اسکن کردیم. این دستگاه مدرنی است که می‌تواند داده‌های زیادی به ما بدهد.

محوطه تاریخی کمرزرین با وجود اینکه در میان یک گذر قرار دارد و رو به رویش یک مجتمع تجاری بزرگ درحال ساخت است و در چند قدمی آن مسجد سلجوقی و مهم عتیق واقع شده، در خطر است. چون از آن طرف هنوز ساخت و سازها در اطرافش در حال انجام است. آیا کسی به این فکر می‌کند که ساخت و سازهای اخیر چقدر از داده‌های تاریخی این شهر را از بین برده است؟

کد خبر 6088865 فاطمه کریمی